Verplichte coronatest voor werknemer: mag dat wel?

Kan een werkgever de werknemer verplichten een coronatest te ondergaan? Mag de werkgever een werknemer met coronaklachten naar huis sturen? En mag de werkgever de temperatuur van een werknemer opnemen?

De werkgever mag de werknemer niet verplichten een coronatest te ondergaan. Het is een werkgever in verband met het recht van de werknemer op lichamelijke integriteit niet toegestaan de werknemer verplicht te onderwerpen aan een coronatest. Met het recht op lichamelijke integriteit wordt bedoeld dat ieder mens zelf mag bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt.

De werkgever kan de werknemer wel wijzen op het advies van het RIVM om bij klachten die te maken hebben met verkoudheid, verhoging of koorts, keelpijn en hoest, een afspraak te maken om een test te ondergaan.

Naar huis sturen

Als de werkgever op de werkvloer constateert dat de werknemer corona gerelateerde klachten heeft, kan hij de werknemer naar huis sturen. Dit kan op basis van het instructierecht van de werkgever en zijn zorgplicht ten opzichte van andere werknemers in het bedrijf, waar het gaat om het creëren van een veilige werkomgeving.

Vrijwillige sneltest

Inmiddels zijn er verschillende sneltesten in omloop. De werkgever mag werknemers aanbieden een sneltest te ondergaan. Maar ook hier geldt, dat het ondergaan van een sneltest op vrijwillige basis moet gebeuren. Een weigerachtige werknemer kan dus niet gesanctioneerd worden.

De sneltest moet op basis van vrijwilligheid worden uitgevoerd en na uitdrukkelijke toestemming van de medewerker. Gelet op de hiërarchische relatie tussen werkgever en werknemer kan de vraag gesteld worden of wel sprake kan zijn van uitdrukkelijke toestemming.

Uitsluitend een zorgprofessional mag een test afnemen. De uitslag van de test betreft privacygevoelige informatie die alleen met de werknemer mag worden gedeeld. Eventuele kosten die verbonden zijn aan de test komen voor rekening van de werkgever. Wordt de test niet door een zorgprofessional afgenomen, dan is de werkgever in overtreding en kan hij beboet worden.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft een standpunt ingenomen over sneltesten en heeft daarbij aansluiting gezocht bij hetgeen de AP heeft bepaald over het opnemen van de temperatuur. Zo geldt ook bij het afnemen van een sneltest dat de privacywetgeving (de AVG) niet geldt als de uitslag van de sneltest alleen wordt afgelezen. Daarbij moet wel voldaan zijn aan de volgende drie voorwaarden:

1. De testuitslag mag niet worden opgenomen in een bestand, zoals een Excellijst met namen en de gemeten testuitslagen.
2. De sneltest mag niet geautomatiseerd plaatsvinden, zoals met bepaalde elektronische analyseapparatuur.
3. De verwerking mag geen geautomatiseerd gevolg hebben.

Zelftesten zonder klachten

Inmiddels zijn ook zelftesten beschikbaar. Het ministerie van VWS heeft op 25 maart 2021 een nieuwe regeling geopend voor de uitvoering van sneltesten bij werknemers zonder klachten in opdracht van werkgevers.

De vergoeding voor werkgevers staat open voor ‘begeleide zelfafname’ bij werknemers die zichzelf testen, op verzoek van hun werkgever, onder toezicht van een BIG-geregistreerde arts of arbodienst. Wanneer werkgevers preventief willen testen is het advies om dit twee keer per week te doen. Ook hier geldt dat sprake moet zijn van vrijwilligheid.

Deze door de overheid in het leven geroepen financiële regeling is bedoeld voor bedrijven waar het vanwege de aard van de werkzaamheden niet mogelijk is thuis te werken en waarbij het ook niet mogelijk is gelet op de werksituatie om de 1,5 meter afstand te kunnen houden. Meer informatie is te vinden op www.werkgeverstesten.nl.

Temperatuur meten

Hoe zit het met het opnemen van de temperatuur van een werknemer? Lichaamstemperatuur is een persoonsgegeven als deze temperatuur te herleiden is tot een specifiek persoon. Aangezien lichaamstemperatuur informatie geeft over iemands gezondheid, is het ook een gezondheidsgegeven.

Een gezondheidsgegeven is een bijzonder persoonsgegeven waarbij geldt dat het verboden is deze te verwerken, tenzij er een uitzondering uit de wet geldt. Bij uitdrukkelijke toestemming kan er sprake zijn van een uitzondering. Het is echter de vraag of hier, gelet op de afhankelijkheidsrelatie van de werknemer, wel sprake van kan zijn.

De AP geeft aan dat de Algemene Verordening Persoonsgegevens (AVG) niet van toepassing is indien de temperatuur alleen wordt afgelezen en dus niet als persoonsgegeven wordt verwerkt. Wel gelden daarbij de volgende, zoals dus ook bij de sneltest, drie voorwaarden:

• de temperatuur mag niet worden opgenomen in een bestand, zoals een Excellijst met namen en de gemeten temperatuur;
• de meting mag niet geautomatiseerd plaatsvinden, zoals met een warmtecamera, en
• de verwerking mag geen geautomatiseerd gevolg hebben. Denk bij dit laatste aan poortjes die automatisch openen na het temperaturen of een licht dat automatisch op groen gaat als de temperatuur niet te hoog is.

Als niet aan genoemde voorwaarden wordt voldaan, is sprake van verwerking van persoonsgegevens en geldt de AVG wel.

Let op: de AP heeft twee bedrijven beboet, omdat deze gegevens over de werknemers van wie de temperatuur was opgemeten wel hadden verwerkt.

N.B. Het opnemen van temperatuur mag alleen door de persoon zelf of door een zorgmedewerker worden gedaan. Dit mag niet zonder uitdrukkelijke toestemming van de persoon in kwestie. Ook mogen diensten en bijvoorbeeld toegang tot een pand niet geweigerd worden op basis van lichaamstemperatuur.

Bron: Accountancy van Morgen